Praktyka kyūdō w kimonie wymaga opanowania dodatkowych procedur pozwalających na to, aby długie rękawy kimona nie przeszkadzały łucznikowi w wykonaniu hassetsu podczas ceremonii sharei. Procedura ściągania i zakładania lewego rękawa kimona przez mężczyzn to odpowiednio hada-nugi i hada-ire, opisane w podręczniku Kyudo Manual vol.1 (patrz: s. 49-53). Kobiety natomiast wykonują procedurę tasuki-sabaki, czyli podwiązują obydwa rękawy kimona za pomocą tasuki – tasiemki o odpowiedniej długości. I chociaż w Kyudo Manual vol. 1 (patrz: s. 91) odnotowano fakt udziału kobiet w kimonach w ceremonialnym sharei, to nie ma żadnych wskazówek, w jaki sposób tę procedurę wykonać. Dlatego, aby nauczyć się poprawnie wykonywać tasuki-sabaki musimy sięgać do dodatkowych materiałów i opracowań, ale przede wszystkim, jeśli mamy taką możliwość, uczyć się bezpośrednio. Bo chociaż zdjęcia i filmy pokazują często bardzo precyzyjnie, krok po kroku całą sekwencję ruchów, to w praktyce okazuje się, że diabeł tkwi w szczegółach, a osoby, które opanowały procedurę i wykonują ją w sposób elegancki, harmonizując się pięknie z innymi osobami w tachi, mają na to swoje własne sposoby.

Tasuki-sabaki może być wykonywana w formie zasha (klęczącej) i rissha (stojącej). Skupię się tutaj na tasuki-sabaki w formie rissha, a wskazówek do prawidłowego wykonania tej procedury udzieliła mi Sensei Miyako Ishiguro (6 dan Kyoshi), która prowadzi na Youtube kanał „Kyudo Japanese archery for beginners”

Sensei Ishiguro bardzo dokładnie opisuje i pokazuje w swoich filmach całą sekwencję tasuki-sabaki, ale zwróciła mi uwagę na kilka szczegółów, które przy oglądaniu filmów mogą umknąć, a pomagają w prawidłowym i harmonijnym wykonaniu procedury. W formie rissha te szczegóły mogą nam bardzo pomóc, bo w odróżnieniu od formy zasha wszystko trzeba wykonać jedną – lewą ręką, ponieważ prawa trzyma łuk i strzały.

Zacznę od tego, jak przygotować tasuki wg Sensei Ishiguro, która przyznała, że szycie i przygotowywanie tasuki, to jej hobby! 🙂

Tasuki powinno być odpowiednio śliskie, aby przesuwało się po tkaninie kimona i w tym wypadku jedwab, z którego często szyte są tasuki nie jest dobry, ponieważ jest zbyt śliski i trudno dobrze wykonać wiązanie pętelki.

Długość tasuki powinna być dopasowana do szerokości ramion łuczniczki, więc to sprawa indywidualna. Tasuki Sensei Ishiguro ma długość ok. 184 cm, długość po złożeniu to ok. 23 cm, a sposób składania pokazują fot. 1-4.

Pętelka ma specjalne zaprasowanie, które ułatwia jej rozszerzenie przy nakładaniu na kciuk z rękawicą – to „patent” Sensei Ischiguro.

Aby misterne złożenie tasuki nie zepsuło się, to najpierw wkładamy je ⅓ długości za obi tam, gdzie zaczyna się boczne rozcięcie hakamy.

Kolejny problem, to stabilne utrzymanie we właściwej pozycji łuku i strzał w prawej ręce.

Można podkleić motohazu odrobiną taśmy, żeby łuk się nie ślizgał na podłodze. Łuk trzymamy mniej więcej w części toriuchi (w łuku bambusowym torikatabushi) i powinien on  opierać się prawie o nasadę prawego kciuka – w rękawicy pomiędzy tsutsumigawa i hinerikawa (nazwy w Kyudo Manual vol.1,  s. 121-123).

Strzały trzymamy po zewnętrznej stronie todake. W stylu reishakei – wystają z rękawicy ok.10 cm, w bushakei – groty są schowane w dłoni.

Po wykonaniu ashibumi, z pozycji toriyumi no shisei przenieś łuk do prawej ręki.

Przytrzymaj łuk lewą ręką, dopóki nie postawisz go tak, aby cięciwa była w osi ciała.

Łuk trzymaj w części toriuchi, dłoń skierowana lekko w dół, łokieć i przedramię równolegle do podłogi (patrz: Kyudo Manual vol.1, s. 83).

Wyciągnij zza obi tasuki lewą dłonią ruchem odwijania na zewnątrz. Unieś przed sobą i wsuń lewy kciuk w pętelkę.

Nałóż pętelkę na boshi wsuwając lewy kciuk na prawy. Pilnuj, aby tasuki było dociśnięte do łuku i nie zsuwało się z boshi.

Rozwiń ciągnąc w dół tasuki do wysokości nigiri (uchwytu łuku).

Okrągłym ruchem za głową nałóż tasuki na kark. Przy tym ruchu lekko przybliż prawe ramię z łukiem do ciała, staraj się nie ruszać głową.

Przytrzymaj tasuki częściowo rozwinięte i przełóż po zewnętrznej stronie ramienia łapiąc lewy rękaw kimona od dołu.

Unieś lewą dłoń i na wysokości twarzy wypuść z palców przytrzymaną część tasuki.

Przełóż tasuki znowu za głową i zarzuć na prawe przedramię.

Przechwyć od dołu koniec tasuki, przytrzymaj prawy rękaw i przełóż przez pętelkę, którą ściągnij z boshi.
Przytrzymaj koniec tasuki prawym kciukiem i palcem wskazującym. Pilnuj, aby prawy rękaw nie zsunął się z tasuki.

Chwyć lewą dłonią tasuki pod lewą pachą i pociągnij zdecydowanie do góry. Równocześnie lekko odsuwaj prawe ramię z łukiem od ciała.

Pociągnij tasuki z prawej strony pod pętlą w dół, aby ją zacisnąć.

Nawiń tasuki na dłoń i przełóż przez część na prawym ramieniu powyżej pętelki. W ten sposób zrobisz „kokardę”, którą zawiń pod tasuki na prawym ramieniu, żeby nie zwisała smętnie w dół.

Lewą ręką złap róg lewego rękawa i przełóż przez tasuki na lewym ramieniu. Potem złap obydwa końce rękawa i przełóż do tyłu. Przepchnij też prawy rękaw do tyłu.

Odłóż lewą dłoń na biodro.

Następnie przenieś łuk do lewej ręki w sposób opisany w Kyudo Manual vol.1 (patrz: s. 83).

Po zakończeniu hassetsu ponownie przenieś łuk do prawej ręki w sposób opisany powyżej.

Rozwiąż kokardę i chwyć lewą ręką tasuki na wysokości ramienia.
Pociągnij lekko do przodu, uważaj, żeby całe tasuki nie zsunęło się z ramienia.

Ponownie złap kolejny kawałek tasuki i częściowo złożone chwyć prawą ręką przy łuku.

Złóż pozostałe części tasuki lewą ręką, przechwyć lewą ręką złożone tasuki i wsuń za obi.

Uff, ot i całe tasuki-sabaki. Proste? No cóż, trzeba ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć…

Do jakiej wprawy powinniśmy dojść? Podczas enbu sekwencja hadanugi/tasuki trwa ok. 45 sekund. I w tym czasie powinniśmy spokojnie się mieścić.

A teraz kolejny stopień wtajemniczenia. Otóż cała procedura musi być zsynchronizowana w tachi zarówno z łuczniczkami, które wykonują tasuki-sabaki w formie zasha (co jeszcze nie jest takie trudne), jak i z łucznikami wykonującymi hada-nugi i hada-ire.

Jak to zrobić? Ta procedura jest też dokładnie skodyfikowana, a synchronizacja kluczowych elementów wygląda następująco:

Tasuki-kake i hada-nugi

Tasuki-hazusu i hada-ire

Tabelki opracowane zostały na podstawie materiałów z Ladies Kyudo Weekend i z założenia są uproszczone do głównych punktów. Pełna sekwencja synchronizacji w wersji zasha jest opisana w wspomnianym w poprzednim wpisie specjalnym wydawnictwie ANKF. Jest znacząco bardziej szczegółowa 🙂

W japońskiej wersji broszury jest informacja, że złożona tasiemka powinna mieć 17-18 cm. Jeśli przyjmiemy że jest to 13 warstw (jak na rysunku), to wyjdzie nam długość 221-234 cm. Ale (jak możecie zauważyć na zdjęciach) Sensei Ishiguro składa tasiemkę tylko na 8 warstw, ale za to dłuższych.

Oczywiście zawsze może się zdarzyć, że coś pójdzie nie tak. Czyli mamy shitsu – sytuację nieprzewidzianą przez program. I co wtedy?

Oczywiście postępujemy według generalnej zasady: “Po pierwsze – nie panikuj!”.
A potem – zgodnie z zasadami etykiety działamy adekwatnie do czasu, miejsca i pozycji.

Krótką podpowiedź mamy w “Kyurei Kyuho Mondoshu” (pyt. 69)

Pyt.: Co należy zrobić podczas tasuki-sabaki, jeśli yumiya (łuk i/lub strzały) spadnie z kolana?
Odp.: Dokończ tasuki-‐sabaki, podnieś yumi i ya, a następnie wyraź swój żal (robiąc yū).

Oczywiście najpierw podnosimy łuk. No chyba, że strzały na nim leżą… Jeśli łuk upadnie tak, że cięciwa znajdzie się po naszej stronie, to najpierw (na podłodze) obracamy go cięciwą na zewnątrz i dopiero wówczas podnosimy (już w prawidłowym ułożeniu).

Dyskusyjne jest działanie kaizoe, gdy ite wykonuje tasuki-sabaki. Jedni nauczyciele twierdzą, że gdy kaizoe zauważy zsuwający się z kolana łuk – powinien go przytrzymać za motohazu. Jednak są też opinie, że nie powinien nic robić, bo może to zaburzyć postawę i ruchy ite… To samo dotyczy poprawiania (lub nie) tasuki na plecach. Najlepiej przed enbu omówić to i ustalić sposób i zakres ewentualnego działania.

Może się też zdarzyć, że tasuki wysunie się zza obi (i spadnie po drodze lub się rozwinie). W takiej sytuacji można liczyć jedynie na przytomność umysłu kaizoe lub kogoś z obsługi shajo (odpowiedzialnego za shitsu). Powinien podnieść, złożyć i dyskretnie wsunąć tasuki z powrotem za obi po zajęciu pozycji na honza.

Na koniec jeszcze raz bardzo piękne podziękowania dla Sensei Ishiguro. Mamy nadzieję, że będzie jeszcze okazja do poćwiczenia pod Jej okiem 🙂

Filmiki, które dotyczą “tematu zajęć” (polecamy jako mitori-geiko!):

1. Forma zasha (z przodu i z tyłu, bez łuku)
2. Forma zasha (bez kimona)
3. Forma rissha (detale i uwagi)
4. Forma rissha (inna wersja)

Zaglądajcie na Jej profil!