W bardzo dawnych czasach japońskie podłogi były wykonane z drewna, które przez lata używania podlegało naturalnemu procesowi polerowania, nabierając przepięknego koloru i faktury.

Tradycyjnie wykorzystywane na podłogi gatunki drewna to hinoki (biały japoński cyprys), keyaki (japoński wiąz). Bardziej szlachetne to tsuga (choina południowojapońska), akamatsu (czerwona sosna), keyaki (wiąz). A najcenniejsze i najdroższe to kuri (kasztan japoński), shitan (palisander) czy karin (pigwowiec).

Dla wygody siedzenia na podłodze rozkładano mushiro 筵 – proste i dość grube maty ze słomy. Ich wadą było kruszenie się i sypanie. Alternatywną były goza 茣蓙 – odpowiedniki dzisiejszych turystycznych karimat, maty wyplatane z trawy igusa. Były znacznie trwalsze, ale cienkie (więc niezbyt wygodne do siedzenia, choć łatwo było je zwinąć). W epoce Heian połączono oba rodzaje, tworząc właśnie „kanapkę” tatami 畳. Wraz z pojawieniem się tatami pojawiła się w japońskich pomieszczeniach strona „wyższa” (wyłożona matami) i „niższa” (gdzie podłoga była nadal drewniana). Ale kiedy zaczęto tatami pokrywać całe pokoje, znowu powstał problem pokazania statusu. Więc wymyślano jōdan-no-ma (podniesione fragmenty podłogi) czy atsu-tatami 厚畳 (maty grubsze niż te zwykłe, które mają ok. 4 cm).

Jeśli w pomieszczeniu jest wydzielone takie „podwyższenie” – nie mamy problemu z wyróżnieniem miejsca honorowego. Ale co w przypadku, gdy podłoga jest płaska? Albo gdy siadamy przy świątecznym stole na krzesłach? ?

Orientacja w przestrzeni pomieszczenia jest nadal jedną z najważniejszych reguł w Japonii. Zarówno w biznesie (szefowie, przełożeni, klienci) jak i w życiu prywatnym (goście, osoby starsze). Wydaje się, że zasada jest dość prosta: im dalej od wejścia, tym „wyższe” miejsce. Ale życie niesie wiele pułapek… ? Np. co zrobić, jeśli w pomieszczeniu są dwa wejścia? Albo jest kamidana lub tokonoma 床の間?

Tutaj z pomocą przychodzi nam oczywiście podręcznik Ogasawara-ryu.

W przypadku spotkań biznesowych o miejscu decydują kolejno:
– stanowisko (tytuł zawodowy)
– staż pracy
– wiek

Teoretycznie płeć nie ma znaczenia. Ale zdaje się, że tylko teoretycznie…

Od zamierzchłych czasów miejsca na środku czyli korai 古来 lub seichū 正中 były uważane za najważniejsze. W następnej kolejności zajmowano miejsca „po lewicy” i „po prawicy”.

Zasady „wyższych” i „niższych” miejsc obowiązują oczywiście w dojo, ale również w pociągach, samolotach czy samochodach (tu zależy jeszcze czy to my kogoś wozimy, czy jesteśmy wożeni)! Nawet miejsca w windzie są ściśle określone!

Czasem podczas spotkania trzeba wstać i się przemieścić. I tu kolejne pułapki – którą nogą najpierw? W Kyudo Manual znajdziemy dwie reguły: sashin utai 左進右退 (czyli lewą do przodu, prawą do tyłu) oraz kashin jōtai 下進上退 (odwołująca się właśnie do położenia kamizy). Ta druga jest uważana za bardziej wyrafinowaną (stosowaną przez ludzi „z manierami”).

Problem z tym, że w zależności od sytuacji kamiza może zmieniać swoje miejsce. Przypomnijcie sobie choćby rolę kaizoe, dla którego kamizą przez chwilę staje się mato.

No to jak? Prawidłowo usadziliście gości w Święta? ?

P.S. Kamiza (ale pisana innymi kanji 紙座) oznacza coś zupełnie innego…

Nie martwicie się za bardzo. Będąc w dojo jesteśmy zwykle w gronie przyjaciół, więc można pozwolić sobie na nieco mniej formalności. Tym niemniej – zasady warto znać i w razie czego wiedzieć jak się zachować 😉