Patrząc na strukturę hassetsu liniowo, to ashibumi jest oczywiście pierwszym jego elementem. Wyobrażając sobie hassetsu w postaci piramidy – jest jej bazą. Ale bezwzględnie wiąże się i łączy z kolejnymi elementami (głównie dozukuri). Często mawia się, że celowanie zaczyna się właśnie w ashibumi. I jak się za chwilę okaże – jest w tym dużo prawdy. Drobny błąd w tej fazie może (a w zasadzie musi) skutkować kolejnymi błędami (a finalnie – brakiem trafienia w mato), ewentualnie wymuszać kompensację. A korygowanie błędu innym anty-błędem nie jest dobrym rozwiązaniem problemu.
Zatem prawidłowe ustawienie „połączenia z ziemią” i regularne sprawdzanie, czy robimy to prawidłowo (a najlepiej – idealnie), powinno być nawykiem każdego adepta kyudo.
Tłumacząc dosłowie – ashibumi to ustawienie stóp. Oryginalnie ashibumi zapisywane było znakiem 蹈, ale obecnie powszechnie stosuje się znak 踏. Znaczenia obu kanji są takie same: stąpać, deptać, przeprowadzać.
Zacznijmy w takim razie od sprawdzenia, co na temat ashibumi znajdziemy w naszej „zielonej biblii”.
Kyudo Manual tom 1
Ashibumi (str. 59)
Ashibumi jest pierwszym ruchem, podczas którego ustawiane są stopy – w pozycji stojącej – co staje się podstawą strzelania. Aby strzała trafiła poprawnie w cel, konieczne jest przyjęcie prawidłowej pozycji ciała. Żeby to zrobić należy przejść etap prawidłowego ustawienia stóp, który nie polega jedynie na ich rozstawieniu.
Ashibumi jest robione na linii strzału (shai 射位) poprzez wejście do pozycji skierowanej bokiem do mato (waki shomen 脇正面), z jednoczesnym rozsunięciem stóp w kształ litery V tak, aby duże palce obu stóp były ustawione w linii prostej do środka tarczy. Kąt między stopami powinien wynosić około 60º, a odległość między palcami powinna z grubsza być równa długości strzały (yazuka 矢束).Są dwa sposoby rozstawienia stóp. Oba są akceptowalne.
- Metoda jednego kroku: patrząc na cel wysuń lewą stopę pół kroku w kierunku tarczy, następnie przyciągnij prawą stopę do lewej i ruchem wachlarzowym odsuń ją jednym płynnym krokiem w prawo. Robiąc to nie patrz w dół na stopy.
- Metoda dwóch kroków: patrząc na cel wysuń lewą stopę pół kroku w kierunku tarczy, następnie kierując wzrok w dół odsuń prawą stopę o pół kroku w prawo.
Podczas rozstawiania stóp stawy kolanowe powinny być cały czas napięte w naturalny sposób, podeszwy stóp powinny „wrastać pewnie w ziemię”, a biodra być osadzone, aby stabilizacja dolnej części ciała była bazą dla korpusu (dozukuri).Uwaga
- W przypadku mężczyzn i kobiet nie ma różnicy w odległości i kącie rozstawienia stóp. Są jednakowe w obu przypadkach.
- Jeśli chodzi o odległość i kąt to szerokie i wąskie rozstawienie stóp ma następujące zalety i wady:
a. Jeśli postawa jest zbyt szeroka, pozycja jest stabilna w osi lewo-prawo, ale słaba w osi przód-tył. Powoduje to niestabilność i rozciąganie ciała w osi pionowej (tatesen 縦線) jest trudne. Również strzała leci czasami wyżej.
b. Jeśli podstawa jest zbyt wąska, postawa jest mocna z przodu i tyłu, ale słaba z lewej i prawej strony. Ciało może łatwo pochylić się w kierunku celu (kakaru-dō 懸る胴) lub odchylić od niego (noku-dō 退く胴). Również lot strzały jest niższy.
Niejako z rozpędu zobaczmy jeszcze, co z ruchem powrotnym (str. 73)
Sposób złączenia stóp (ashi no toji kata 足の閉じ方)
Są trzy następujące metody zestawiania (łączenia) stóp:
- W pozycji skierowanej na bok (waki-shomen), zaczynając od prawej stopy, obie stopy są zestawiane do siebie, po pół kroku na raz. W niektórych przypadkach, stojąc twarzą do kamiza, możesz najpierw przyciągnąć lewą stopę.
- Podczas odwracania się twarzą do celu (mato-shomen), lewa stopa jest przyciągana do tyłu, aby zbliżyć się do prawej stopy (w jednym ruchu). To jest wersja reisha-kei.
- Podczas odwracania się twarzą do celu, prawa stopa jest przyciągana do środka o pół kroku, a następnie lewa dostawiona jest do niej. To jest wersja busha-kei.
Uwaga
Sposoby zestawiania stóp odpowiadają sposobom ich ustawiania w fazie ashibumi. Podstawowa zasada to:
a. Przy stosowaniu metody jednego kroku, akceptowaną metodą jest zestawianie opisane w punkcie 2.
b. Przy stosowaniu metody dwóch kroków, akceptowaną metodą jest zestawianie, o którym mowa w punkcie 3 powyżej.
Po szczegóły różnicujące busha i reisha sięgnijcie do tego wpisu.
Teraz o enteki (str.74)
Przy strzelaniu z odległości 60 metrów (enteki) sposób rozstawienia stóp jest mniej więcej taki sam jak przed celami na normalną odległość (kinteki, 28 m), ale lepiej jest przyjąć pozycję nieco węższą. W miarę zwiększania się dystansu strzału rozstaw stóp powinien być węższy, gdyż łatwiej jest wtedy zwiększyć uniesienie strzały.
Warto też zwrócić uwagę na króciutką wzmiankę dotyczącą ceremonialnej formy stojącej (str.103)
Chociaż z reguły w tej formie strzelania ceremonialnego używa się tylko jednej tarczy, dopuszczalne jest posiadanie tarczy dla każdego łucznika (mochi-mato). Kiedy używany jest jeden cel, łucznicy muszą uważać podczas ashibumi, aby obie stopy były ustawione w linii prostej do celu.
Ponieważ z reguły tylko pierwszy strzelec stoi idealnie na wprost mato, to następni muszą przyjąć pozycję nieco ukośną! Więc celowanie zaczyna się już tu!
O tradycyjnych formach strzelania ceremonialnego (str. 105)
W niektórych szkołach wykonywane jest tradycyjne strzelanie ceremonialne nazywane warihiza lub tsukubai. W tych formach podstawę pozycji tworzy się przez rozstawienie obu kolan w pozycji kucznej (lub) z lewym kolanem i podeszwą prawej stopy ustawionymi na podłodze. Strzelanie odbywa się w tej niskiej pozycji. Warihiza jest sposobem strzelania używanym w dawnych czasach na polu bitwy. Tsukubai jest strzelaniem ceremonialnym, wykonywanym przed dostojnikami lub w świątyni przed bóstwami. Oba sposoby pozostają do dziś przykładami różnorodności strzelania ceremonialnego.
Kyudo Kyohon tom 2
Informacje o ashibumi znajdziemy też w pozostałych tomach Kyudo Kyohon. Jednak ze względu na inną ich formę, są to już bardziej interpretacje poszczególnych hanshi. Kilka cytatów z drugiego tomu powinno naświetlić ogólny obraz, ale warto poświęcić trochę czasu i pokusić się o własne tłumaczenie. Sporo tam wiedzy, z którą mamy do czynienia na różnego rodzaju seminariach.
Sensei Chiba (str.61)
Podczas wykonywania ashibumi nie chodzi o poczucie jak się stoi, ale raczej o poczucie związku między ciałem a ziemią. Idealny stan umysłu to „człowiek, niebo i ziemia jako jedność” – powinno się czuć, jakby ciało było częścią nieba i ziemi. Wykonywanie ashibumi z myślą, że polega ono jedynie na staniu oznacza, że energia nie jest skoncentrowana. Więc każda zmiana [zaburzenie] energii [siły] spowoduje rozpadnięcie się ashibumi.
…
Wielu początkujących może mieć niesymetryczne ashibumi z powodu nieregularnego rozprowadzenia energii do palców lub pięty, co powoduje tendencję do odchylania się na boki lub do przodu/tyłu, skutkując osłabieniem ashibumi. Na przykład postawa w judo wymaga skupienia na ruchu, aby nie tworzyć luki na wpływ siły przeciwnika. Jeśli ktoś zostanie zaatakowany przy takim otwarciu, przegrywa z powodu złej postawy. To samo dotyczy łuku.Stawy kolanowe i skokowe powinny być elastyczne jak sprężyna, nie zablokowane. Jeśli podczas napinania łuku utrzymasz stopy i palce u stóp rozluźnione, bez wkładania nadmiernego wysiłku, to wszystko naturalnie stanie się napięte w odpowiedzi na siłę napinania [proporcjonalnie do mocy łuku].
Dobrą ilustracją powyższej wypowiedzi jest ten film. Można zobaczyć i zrozumieć o czym mowa.
Sensei Takagi (str.64)
W tworzeniu dobrego ashibumi nie chodzi jedynie o uzyskanie prawidłowego kształtu, ale również o rozłożenie nacisku [wagi ciała] i uzyskanie stabilnego podparcia. Znaczy to, że podeszwy stóp są poziomo, poruszają się delikatnie, ale precyzyjnie po powierzchni [podłodze]. Starsze teksty uczą: Uwakata tsumakata o jigami ni kasanejo 上肩妻肩を地紙に重ねよ. Ważne jest ułożenie górnej części ciała, aby stopy były ustawione [obciążone] prawidłowo.
Wyjaśnienie tego tekstu można znaleźć np. w książce „Yumitoru kokoro” 弓執る心 Senseia Risaburō Imamury 今村 鯉三郎. Obszar między nogami (przypominający kształtem rozłożony wachlarz) jest nazywany papierem bazowym (jigami 地紙) lub podstawą [bazą] (kitei 基底). Barki i ramiona powinny układać się jak stopy – na kształt papieru wachlarza wg którego robimy ashibumi.
A tak przy okazji – wiecie jak nazywają się poszczególne części wachlarza? ?
Sensei Urakami (str. 70)
Stopy powinny być w linii prostej [do celu], bez przesunięcia w przód lub tył. Ale równowaga sił napinających łuk może różnić się w zależności od kondycji fizycznej i psychicznej. A to naturalnie będzie miało wpływ na lot strzały. Nawet jeśli naciągasz strzałę w ten sam sposób, czasem będzie ona leciała notorycznie przed lub za mato. W takim przypadku nie ruszaj lewą nogą, tylko prawą, aby to skorygować. W szkole Heki nazywa się to kyōgai betsuden 教 外別伝, i jest nauką z kolekcji Roku jū-kajō 六十ヶ条 [mowa o Mokuroku].
Heki Danjo uczył, że „pierwsza strzała jest nauką [testem]” (hatsuya hitosuji ni narai ari 初矢一筋に習いあり). Jeśli ustawiłeś prawidłowo ashibumi i strzała wyląduje przed tobą, zakładając, że będzie tak w dalszym ciągu, powinieneś przesunąć prawą stopę nieco do przodu, a jeśli upadła z tyłu, to przesuń prawą stopę lekko do tyłu. Nazywa się to gensoku no nakazumi 権足の中墨. Ponadto, gdy strzała leci za wysoko, stań wąsko, a gdy schodzi za nisko, stań szeroko. Jeśli staniesz szerzej, lewe ramię opadnie, a siła, która wypycha łuk w górę, zapobiegnie opadaniu strzały. Takie środki modyfikujące można również stosować u osób o wyjątkowej [nietypowej] budowie ciała, które mają ramiona uniesione lub opuszczone oraz wysunięte do przodu i do tyłu. Osoby z wysokimi lewymi barkami powinny stawać szeroko, a osoby niskie powinny robić to wąsko. Również osoba z wystającym lewym barkiem wysuwa prawą stopę do przodu, a w sytuacji przeciwnej – do tyłu. Wszystko to jest korygowane tylko prawą stopą.
Kyurei Kyuho Mondoshu
Dokładniejszy opis kilku elementów związanych z ashibumi znajdziemy w Kyurei Kyuho Mondoshu 弓礼 弓法 問答集 (wydanym przez ANKF oficjalnym zbiorze pytań i odpowiedzi).
Pytanie 6: Proszę wyjaśnić pracę oczu (mezukai) podczas wykonywania ashibumi w dwóch krokach (nissoku ashibumi)
Odpowiedź: Przenieś wzrok wzdłuż strzały w kierunku mato i wystaw lewą stopę o pół kroku. Następnie skieruj oczy wzdłuż strzały do lewej dłoni, następnie w dół po przekątnej (w kierunku czubka prawej stopy) i rozstaw prawą stopę. Uważaj, aby duch był „zaangażowany”, nie zginaj zbyt mocno szyi, nie trać kiai ani nie pozwól, aby twoja postawa uległa degradacji.
Pytanie 7: W formie zassha wstaję, aby strzelić otoya, ale okazuje się, że stoję przed miejscem, z którego strzeliłem haya.
Odpowiedź: Składając stopy po wystrzeleniu haya, cofnij je lekko pod kątem, aby zsunąć je razem.
Pytanie 23: Proszę wyjaśnić najważniejsze punkty podczas przechodzenia z honza do shai i wykonywania ashibumi w tachi sharei (formie stojącej).
Odpowiedź: Zrób dwa kroki do przodu i nie dostawiając obu stóp do siebie na shai wejdź lewą stopą w ashibumi (trzeci krok). Następnie wykonaj ashibumi, odwracając się w stronę wakishōmen.
Podczas wykonywania ashibumi należy w każdym przypadku przestrzegać następujących zasad (znanych nam z opisu toriyumi no shisei):
- łuk trzymamy tak jak podczas tenouchi
- cięciwa jest na zewnątrz i powinna dotykać lewego przedramienia
- nie ma załamań w nadgarstkach (są zaokrąglone)
- w zależności od warunków anatomicznych możliwe są różnice w ustawieniu dłoni na biodrach
- łokcie są skierowane na zewnątrz (w płaszczyźnie ciała, nie do tyłu)
- nogi są naturalnie rozciągnięte
- końcówka łuku zawsze pozostaje w osi ciała około 10 cm nad ziemią
- podczas stawiania stóp ciało pozostaje tak proste, jak to możliwe. Nie kołysz się! Hakama to nie noren!
Po zakończeniu pozycja ciała odpowiada już temu, co znamy z dozukuri (czyli sajujumonji).
A będąc przypadkiem w Nagoi nie zapomnijcie odwiedzić tamtejszej “Miss Ashibumi” 🙂
To tyle, jeśli chodzi o współczesne podejście do ustawienia stóp. Warto sięgnąć do starszych źródeł i szkół (przedsmak tego mieliście we fragmentach z drugiego tomu Kyohon).
Ale o tym nieco więcej już w kolejnym odcinku.